Giải đáp của Cha Edward McNamara, Dòng Đạo Binh Chúa Kitô (LC), Khoa trưởng Thần học và giáo sư phụng vụ của Đại học Regina Apostolorum (Nữ Vương các Thánh Tông Đồ), Rôma.
Hỏi: Thưa cha, các Chặng Đàng Thánh giá là phụng vụ không, và ai là người đủ tiêu chuẩn làm thừa tác viên cho việc đi Đàng Thánh giá? - B. A., bang Enugu, Nigeria.
Đáp: Các Chặng Đàng Thánh giá là không phụng vụ, nhưng là việc đạo đức.
“Hướng dẫn về lòng Đạo Đức Bình dân” của Tòa Thánh năm 2001 cho định nghĩa như sau về việc đạo đức:
“7. Cụm từ “việc đạo đức” trong Hướng dẫn này đề cập đến các biểu hiện công khai hay riêng tư của lòng mộ đạo Kitô giáo, và mặc dù không phải là một phần của phụng vụ, việc đạo đức được xem là hài hòa với tinh thần, qui định và nhịp điệu của phụng vụ. Hơn nữa, các việc đạo đức được cảm hứng đến một mức độ nào đó bởi phụng vụ, và dẫn Kitô hữu đến với phụng vụ. Một số việc đạo đức được thành lập theo lệnh của Tòa Thánh hoặc của các giám mục. Nhiều việc đạo đức là một phần của di sản thờ tự của các Giáo Hội địa phương hoặc các Dòng tu. Các việc đạo đức luôn đề cập đến mặc khải công khai và có nền tảng Giáo Hội. Các việc này thường đề cập đến ân sủng được Chúa mặc khải trong Chúa Giêsu Kitô, và phù hợp với luật của Giáo Hội, việc đạo đức được thực hiện theo các tập tục hoặc sách đã được phê chuẩn.”
Tiếp đó Hướng dẫn có nói riêng về các Chặng Đàng Thánh giá, trong nhiều việc đạo đức khác, trong các số 131-135:
“131. Trong tất cả các việc đạo đức liên quan đến tôn thờ Thánh giá, không việc nào nổi tiếng hơn nơi các tín hữu cho bằng các Chặng Đàng Thánh giá. Qua việc đạo đức này, các tín hữu dõi theo cách sốt sắng hành trình trần thế cuối cùng của Chúa Kitô: từ núi Ôliu, nơi Chúa ở trong một thửa đất gọi là Ghếtsêmani (Mc 14,32), và xao xuyến bồi hồi (x. Lc 22,44), đến đồi Canvê nơi Chúa chịu đóng đinh giữa hai tên gian phi (x. Lc 23,33), đến khu vườn, nơi Chúa được mai táng trong ngôi mộ mới (Ga 19,40-42).
Lòng yêu mến của các tín hữu Kitô giáo cho việc đạo đức này được chứng thực rộng rãi bởi các Chặng Đàng Thánh giá được dựng lên ở nhiều nhà thờ, đền thánh, tu viện, ở các vùng nông thôn, và trên đường lên núi, nơi các chặng gợi nhiều liên tưởng.
132. Các Chặng Đàng Thánh giá là một tổng hợp của nhiều việc sùng mộ, đã phát sinh kể từ thời Trung cổ: cuộc hành hương đến Đất Thánh, trong đó các tín đồ sùng đạo viếng thăm các nơi gắn liền với cuộc Khổ Nạn của Chúa; việc kính nhớ ba lần Chúa ngã xuống đất do Thánh giá quá nặng; kính nhớ hành trình đau khổ của Chúa Kitô, vốn bao gồm việc đi từ nhà thờ này đến nhà thờ khác để tưởng niệm cuộc Khổ nạn của Chúa Kitô; kính nhớ các chặng của Chúa Kitô, các vị trí mà Chúa Kitô đã dừng lại trên hành trình của mình đến đồi Canvê, do quân dữ buộc phải làm hoặc do kiệt sức bởi sự mệt nhọc, hoặc vì động lòng thương mà đứng lại an ủi các người có mặt trong cuộc Khổ Nạn của Ngài.
Trong hình thức hiện nay, các Chặng Đàng Thánh giá, được cổ vũ rộng rãi bởi thánh Leonardo da Porto Maurizio (+1751), được chuẩn y bởi Tòa Thánh và được hưởng ân xá, gồm có 14 Chặng Đàng, kể từ giữa thế kỷ XVII.
133. Các Chặng Đàng Thánh giá là một hành trình được thực hiện trong Chúa Thánh thần, mà ngọn lửa của Chúa đốt cháy trong trái tim Chúa Giêsu (x. Lc 12,49-50) và đã đưa Ngài đến đồi Canvê. Đây là một hành trình được Giáo Hội quý mến, bởi vì nó giữ lại một tưởng niệm sống động về lời nói và cử chỉ trong các ngày cuối cùng ở trần thế này của Phu Quân và Chúa của Giáo Hội.
Trong các Chặng Đàng Thánh giá, nhiều sợi khác nhau của lòng mộ đạo Kitô giáo kết hiệp lại: ý tưởng của cuộc sống là một cuộc hành trình hoặc hành hương; là một sự chuyển tiếp từ đời lưu vong trần thế đến ngôi nhà thật của chúng ta trên Thiên đàng; ước muốn sâu xa để thích ứng với cuộc Khổ Nạn của Chúa Kitô; nhu cầu noi gương Chúa Kitô, vốn bao hàm rằng các môn đồ của Chúa phải đi theo Thầy mình; mang thánh giá của mình mỗi ngày (x. Lc 9,23).
Các Chặng Đàng Thánh giá là một việc đạo đức đặc biệt thích hợp cho Mùa Chay.
134. Các điều sau đây có thể cho thấy các gợi ý hữu ích cho việc cử hành có kết quả các Chặng Đàng Thánh giá:
- hình thức truyền thống của các Chặng Đàng Thánh giá, với mười bốn chặng, là được duy trì như là hìng thức dặc trưng của việc đạo đức này; tuy nhiên, thỉnh thoảng, khi tiện dịp, một chặng này hoặc chặng khác có thể được thay thể bởi một sự phản ảnh về các khía cạnh khác của trình thuật Tin Mừng về hành trình lên đồi Canvê, vốn theo truyền thống được bao gồm trong các Chặng Đàng Thánh giá;
- Các hình thức khác của các Chặng Đàng Thánh giá đã được chuẩn thuận bởi Tòa Thánh, hoặc được công khai sử dụng bởi Đức Thánh Cha: đây có thể được xem là hình thức chính tông của việc đạo đức, và có thể được sử dụng khi thuận lợi;
- Các Chặng Đàng Thánh giá là một việc đạo đức được nối kết với cuộc Khổ Nạn của Chúa Kitô; tuy nhiên, các Chặng Đàng Thánh giá nên kết thúc trong một cách thức như thế nào, để các tín hữu có một cảm thức hy vọng vào sự phục sinh trong đức tin và đức cậy; noi theo gương của các Chặng Đàng Thánh giá ở Giêrusalem, vốn kết thúc với một chặng ở Anastasis, tức việc cử hành kết thúc với sự tưởng niệm sự Phục sinh của Chúa.
135. Vô số văn bản tồn tại cho việc cử hành các Chặng Đàng Thánh giá. Nhiều văn bản trong số đó đã được biên soạn bởi các vị mục tử rất quan tâm đến việc đạo đức này, và xác tín với công hiệu tinh thần của nó. Nhiều bản văn cũng được cung cấp bởi các tác giả giáo dân, khi họ đã được biết đến nhiều nhờ lòng mộ đạo mẫu mực, sự thánh thiện của cuộc sống, giáo lý và phẩm chất văn học.
Nên nhớ là bất kể các huấn thị nào có thể đã được thiết lập bởi các Giám mục trong các vấn đề, sự lựa chọn văn bản cho các Chặng Đàng Thánh giá cần quan tâm đến điều kiện của những người tham gia trong việc cử hành, và nguyên tắc khôn ngoan mục vụ của việc tích hợp cái mới và tính liên tục. Luôn nên chọn các văn bản phù hợp với trình thuật Kinh Thánh, và được viết theo phong cách đơn giản rõ ràng.
Các Chặng Đàng Thánh giá, mà trong đó bài thánh ca, sự thinh lặng, cuộc rước và sự suy niệm được tích hợp một cách khôn ngoan và một cách cân đối, đóng góp đáng kể vào sự thu thập hoa trái thiêng liêng của việc đạo đức này.”
Đối với việc lãnh ân xá khi thực hiện các Chặng Đàng Thánh giá, sách Enchiridion Ân Xá, số 63.4, cung cấp một số chỉ dẫn thích hợp.
Các qui định được nêu ra trên đây cho ân xá đòi hỏi 14 Chặng Đàng Thánh giá đầy đủ cách hợp pháp, để hưởng ân xá. Ảnh tượng hoặc bức tượng có thể được thêm vào là đáng khen ngợi, nhưng là tùy chọn.
Luật quy định rằng để đạt được ơn đại xá, cần phải đi từ chặng này đến chặng khác, mặc dù sự thực hành diễn ra công khai, và khó cho tất cả mọi người để di chuyển, nên chỉ cần người hướng dẫn đi từ chăng này đến chặng khác là được.
Enchiridion, số 63.5, còn cấp ân xá cho những người, do bị cản trở cách hợp pháp, suy niệm hoặc đọc sách thiêng liêng về cuộc Khổ Nạn trong khoảng 15 phút. Bất kỳ trở ngại hợp pháp nào là cũng đủ, chẳng hạn như không thể tiếp cận hợp lý các Chặng Đàng Thánh giá. Vì vậy, thí dụ, bất kỳ việc thực hành các Chặng Đàng Thánh giá, vốn di chuyển từ nơi này đến nơi khác, và kéo dài lâu hơn 15 phút, sẽ đủ điều kiện để hưởng ân xá, cho dù không có chặng hợp pháp. Đây là trường hợp trong nhiều trạm ngoài trời, và thực sự là trường hợp của Đức Thánh Cha đi đàng Thánh giá ngày thứ Sáu Tuần Thánh ở Colosseum.
Để có được ân xá, người ta phải đi từ chặng này đến chặng khác, suy niệm về cuộc Khổ Nạn của Chúa Kitô, trong đó người ta có thể tự do đưa thêm một số bài đọc, suy ngắm hoặc khẩn cầu Chúa. Luật không đòi hỏi rằng người ta cần suy niệm về một khía cạnh đặc biệt của mỗi chặng.
Vì vậy, cả Hướng dẫn và Enchiridion, số 63.6, nói rằng các việc đạo đức được phê chuẩn tưởng niệm cuộc Khổ Nạn của Chúa, và được chia thành 14 chặng, cũng là đủ điều kiện cho ân xá. Do đó một số chương trình mới đã được sử dụng trong việc Đức Thánh Cha đi đàng Thánh Giá. Các chặng mới thường đã được lấy từ Tin Mừng, nhưng có vẻ không phải là một chương trình cố định hoặc chính thức. Trong một dịp, một số “chặng Tin Mừng” mới đã được trộn với các chặng phi-Kinh Thánh truyền thống của ba lần Chúa ngã xuống đất. Vì vậy một linh mục hoặc bất cứ ai khác, muốn chuẩn bị suy gẫm về các Chặng Đàng Thánh giá thay thế, có một loạt các khả năng để chọn.
Tuy nhiên, sau khi nói như thế, chương trình phổ biến nhất được sử dụng thay thế cho các chặng truyền thống trong việc Đức Thánh Cha đi đàng Thánh Giá là như sau:
1. Chúa xao xuyến bồi hồi trong vườn
2. Giuđa phản bội và việc bắt giữ của Chúa Giêsu
3. Chúa Kitô bị lên án bởi Thượng Hội đồng
4. Chúa Kitô bị Phêrô chối bỏ ba lần
5. Chúa Kitô bị quan Philatô xét xử
6. Chúa Kitô bị đánh đòn và đội mão gai
7. Chúa yếu nhược bởi thánh giá
8. Chúa Kitô được ông Simon thành Cyrene vác đỡ thánh giá
9. Chúa Kitô an ủi các phụ nữ thành Giêrusalem
10. Chúa Kitô chịu đóng đinh
11. Chúa Kitô hứa Nước Trời cho tên trộm lành
12. Chúa Kitô trên thập giá; Đức Mẹ; và các môn đệ
13. Chúa Kitô chết trên Thánh giá
14. Chúa Kitô được đưa xuống khỏi thánh giá và được táng trong ngôi mộ mới.
Cuối cùng, về người có thể hướng dẫn hoặc đứng đầu việc thực hành các Chặng Đàng Thánh giá: nếu có một linh mục hoặc phó tế, ngài sẽ hướng dẫn như tục lệ, nhưng nếu không có, thì bất cứ ai cũng có thể hướng dẫn các Chặng Đàng Thánh giá, mặc dầu dành phần riêng cho linh mục và phó tế thực hiện, chẳng hạn ban phép lành cuối việc cử hành. (Zenit.org)
Nguyễn Trọng Đa
(Nguồn: conggiao.info)
